Veenweideproblematiek - in de Vaarweg-discussie
In essentie willen wij dat de kernwaarden van de Hegewarren en de Burd – natuur, rust, landelijkheid en kleinschaligheid – bewaard blijven en waar mogelijk worden versterkt. Dit betekent niet dat wij per se tegen elke aanpassing van de bestaande situatie zijn. De maatschappij evalueert, inzichten veranderen soms en er kunnen zich nieuwe uitdagingen voordoen. Bovendien moeten mensen ook hun boterham kunnen verdienen. Het gaat ons er dus niet om alle mogelijke veranderingen tegen te houden – het gaat erom dat eventuele veranderingen niet zonder goede redenen plaatsvinden, breed worden gedragen en in overeenstemming zijn met deze kernwaarden.
Zoals uitgelegd elders op deze website, vinden wij dat het vaarwegproject niet te verenigen is met deze kernwaarden. Daarom zijn we daar mordicus tegen. Maar we zijn bijvoorbeeld niet tegen de aanpak van de veenweideproblematiek in de Hegewarren, die vooral bestaat uit bodemdaling en CO2-uitstoot door oxidatie van veengronden. Dat is wèl een echt probleem, dat een oplossing verdient. Anders dan bij de vaarweg, is dit dus niet een oplossing op zoek naar een probleem.
Wij zijn het volstrekt oneens met de kunstmatige koppeling die de provincie heeft gemaakt tussen de aanpak van de veenweideproblemen en het vaarwegplan. Inhoudelijk hebben beide zaken niets met elkaar te maken. Wij vinden dat het eerste, breed gedragen project niet moet worden misbruikt in een poging het tweede, erg omstreden plan erdoor te rommelen. Zeker niet omdat er, bezien vanuit het oogpunt van de aanpak van de veenweideproblemen, met deze koppeling feitelijk niets te winnen is (zie ook onze bijdrage hierover in de Leeuwarder Courant, te vinden op onze website onder ‘info’ en dan ‘onze stukken’). De koppeling kan die aanpak zelfs bedreigen, bijvoorbeeld door de discussie te vervuilen, subsidies in gevaar te brengen en mogelijk het hele project te vertragen. Wij willen dus dat beide zaken weer worden ‘ontkoppeld’ en dat beide kwesties elk op hun eigen merites (of, in het geval van de vaarweg: het gebrek daaraan) worden beoordeeld.
In oktober 2021 heeft een ‘co-creatieteam’ een rapport gepresenteerd over de toekomst van de Hegewarren, waarbij het aanpakken van de veenweideproblematiek in dit gebied centraal staat. Vanwege de bovengenoemde koppeling, werd daarbij vanuit de overheid als randvoorwaarde gesteld dat minstens één variant ruimte moet bieden om de omstreden vaarweg in te passen. Concreet stelt het rapport twee mogelijke varianten voor, getiteld ‘Polderaquarel’ en ‘Open en natuurlijk’. Kort gezegd wordt bij de eerste variant de grondwaterstand verhoogd, waardoor moerasland en nat grasland ontstaat. Bij de tweede variant wordt er radicaler ingegrepen door het uitgraven van een water- en moerasrijk gebied.
Hoewel beide alternatieven voor- en nadelen hebben, kiezen wij met overtuiging voor de variant ‘Polderaquarel’, omdat deze het best aansluit bij onze kernwaarden. Zoals verder uitgelegd in het stuk ‘Standpunt toekomst Hegewarren’ (ook te vinden onder ‘onze stukken’), vinden wij meer in het bijzonder dat deze variant de beste keuze is vanuit het oogpunt van natuurbescherming, realiseerbaarheid, cultuurhistorie en toekomstperspectief. En niet te vergeten: alleen bij deze variant is een vaarsnelweg uitgesloten.
Bij dit alles moet worden bedacht dat de Hegewarren een enclave is in Nationaal Park de Alde Feanen, waar de Burd nu al onderdeel vanuit maakt. Zoals de onderstaande kaart laat zien, is de Hegewarren daarmee als het ware het ‘ontbrekende puzzelstukje’. In wat voor vorm of variant dan ook, dit prachtige gebied moet je beter beschermen – niet volledig overhoop halen door er een enorme nieuwe vaarsnelweg doorheen te graven of het vol te bouwen met woningen. De noodzaak om de veenweideproblematiek aan te pakken biedt een unieke kans om de bescherming te verbeteren; deze kans moeten we nu met beide handen aangrijpen.
In essentie willen wij dat de kernwaarden van de Hegewarren en de Burd – natuur, rust, landelijkheid en kleinschaligheid – bewaard blijven en waar mogelijk worden versterkt. Dit betekent niet dat wij per se tegen elke aanpassing van de bestaande situatie zijn. De maatschappij evalueert, inzichten veranderen soms en er kunnen zich nieuwe uitdagingen voordoen. Bovendien moeten mensen ook hun boterham kunnen verdienen. Het gaat ons er dus niet om alle mogelijke veranderingen tegen te houden – het gaat erom dat eventuele veranderingen niet zonder goede redenen plaatsvinden, breed worden gedragen en in overeenstemming zijn met deze kernwaarden.
Zoals uitgelegd elders op deze website, vinden wij dat het vaarwegproject niet te verenigen is met deze kernwaarden. Daarom zijn we daar mordicus tegen. Maar we zijn bijvoorbeeld niet tegen de aanpak van de veenweideproblematiek in de Hegewarren, die vooral bestaat uit bodemdaling en CO2-uitstoot door oxidatie van veengronden. Dat is wèl een echt probleem, dat een oplossing verdient. Anders dan bij de vaarweg, is dit dus niet een oplossing op zoek naar een probleem.
Wij zijn het volstrekt oneens met de kunstmatige koppeling die de provincie heeft gemaakt tussen de aanpak van de veenweideproblemen en het vaarwegplan. Inhoudelijk hebben beide zaken niets met elkaar te maken. Wij vinden dat het eerste, breed gedragen project niet moet worden misbruikt in een poging het tweede, erg omstreden plan erdoor te rommelen. Zeker niet omdat er, bezien vanuit het oogpunt van de aanpak van de veenweideproblemen, met deze koppeling feitelijk niets te winnen is (zie ook onze bijdrage hierover in de Leeuwarder Courant, te vinden op onze website onder ‘info’ en dan ‘onze stukken’). De koppeling kan die aanpak zelfs bedreigen, bijvoorbeeld door de discussie te vervuilen, subsidies in gevaar te brengen en mogelijk het hele project te vertragen. Wij willen dus dat beide zaken weer worden ‘ontkoppeld’ en dat beide kwesties elk op hun eigen merites (of, in het geval van de vaarweg: het gebrek daaraan) worden beoordeeld.
In oktober 2021 heeft een ‘co-creatieteam’ een rapport gepresenteerd over de toekomst van de Hegewarren, waarbij het aanpakken van de veenweideproblematiek in dit gebied centraal staat. Vanwege de bovengenoemde koppeling, werd daarbij vanuit de overheid als randvoorwaarde gesteld dat minstens één variant ruimte moet bieden om de omstreden vaarweg in te passen. Concreet stelt het rapport twee mogelijke varianten voor, getiteld ‘Polderaquarel’ en ‘Open en natuurlijk’. Kort gezegd wordt bij de eerste variant de grondwaterstand verhoogd, waardoor moerasland en nat grasland ontstaat. Bij de tweede variant wordt er radicaler ingegrepen door het uitgraven van een water- en moerasrijk gebied.
Hoewel beide alternatieven voor- en nadelen hebben, kiezen wij met overtuiging voor de variant ‘Polderaquarel’, omdat deze het best aansluit bij onze kernwaarden. Zoals verder uitgelegd in het stuk ‘Standpunt toekomst Hegewarren’ (ook te vinden onder ‘onze stukken’), vinden wij meer in het bijzonder dat deze variant de beste keuze is vanuit het oogpunt van natuurbescherming, realiseerbaarheid, cultuurhistorie en toekomstperspectief. En niet te vergeten: alleen bij deze variant is een vaarsnelweg uitgesloten.
Bij dit alles moet worden bedacht dat de Hegewarren een enclave is in Nationaal Park de Alde Feanen, waar de Burd nu al onderdeel vanuit maakt. Zoals de onderstaande kaart laat zien, is de Hegewarren daarmee als het ware het ‘ontbrekende puzzelstukje’. In wat voor vorm of variant dan ook, dit prachtige gebied moet je beter beschermen – niet volledig overhoop halen door er een enorme nieuwe vaarsnelweg doorheen te graven of het vol te bouwen met woningen. De noodzaak om de veenweideproblematiek aan te pakken biedt een unieke kans om de bescherming te verbeteren; deze kans moeten we nu met beide handen aangrijpen.
